"შემქმნელიც ვიღაცის მიერ  შექმნილია"

   

    ხელოვნის მიერ შექმნილი ნაწარმოები, ნამდვილ შემოქმედ ადამიანებს შორის საშუალებაა. ხელოვნება სამყაროს მორალური საკვებია, თანამედროვე ადამიანის დახატული პირველი ხაზები, სანადირო სცენებიდან დაწყებული დღემდე ვიცით, რომ ხელოვნების ისტორია ძველ დროში მიდის. ვიცით ადამიანები როგორ ახლოს არიან ხელოვნებასთან. ნახატი, ქანდაგება, დეკორაცია, მუსიკა, თეატრი, ლიტერატურა და მეხალიჩეობა ისეთი საშუალებებია, რომლებითაც ადამიანების პირადი ცხოვრების, ყოფის, ტრადიციების, რელიგიისა და დღესასწაულების, თავისი გეოგრაფიის,
სიხარულის გადაცემა მოახერხა ამ საქმიანიობით.

  შემოქმედების ერთი მიზეზი ჩვენი თავის უსასრულო დროის შიგნით პოვნაა. სამყაროს მოქმედების კანონების გათვალისწინებით, უნდა ვივარაუდოთ, რომ თუ თაფლი ფუტკრის, რძე ძროხის მიერ შექმნილია, მაშინ ფუტკარი და ძროხაც სხვა ძალის მიერ შექმნილი უნდა იყოს. ეს ჯაჭვი უსასრულობამდე გრძელდება. მატერიალისტურ ფილოსოფიური ლოგიკის მიხედვით, ყველა შემქმნელის უკან ერთი შემქმნელია. ქვევით და ზევით ერთმანეთის მიმდევრობით შემქმნელები გრძელდება. მეორეს მხრივ ჩვენი გრძნობები და რწმენაც სამყაროს ერთადერთი შემქმნელის - ღმერთის აღმნიშვნელია. შექმნილი მსოფლიო, მთვარე, მზე და სხვა პლანეტები ჩვენი სამყაროს ნაწილია და ყველა პლანეტას თავისი ნაწილაკები აქვს, რომელიც ჩვენთვის უცნობია. ხელოვნების ნიმუშები სამყაროში არსებული ქმნილებების ხელოვნების ოსტატის მიერ გამეორებაა. კონკრეტული და აბსტრაქტული ნაწარმოებები ორივე არსებობას ეკუთვნის. ამას ყველა შემქმნელი თავისი თვისების მიხედვით აფასებს. ჩვენს ცხოვრებაში საოცარი მოძრაობა და სიცოცხლე არის. გარემოს ჩვენი თვალებით ვხედავთ. ჩვენი თვალი თავისი ფუნქციის ფარგლებში მოქმედებს. ჩვენი თვალით მიღებული ინფორმაცია ელექტრო მაგნიტურ დალღებს შეიცავს და სამყაროში არსებული მაგნიტური დალღების ორ მეასედ შეიცავს. ოდესმე გიფიქრიათ, რომ ნანახი ობიექტები ნაკლებია, იმაზე რაც ვერ ვხედავთ. ამ სამყაროში ყველაფერი პატარა და საუკეთესოა. აქ სიტყვა „პატარა“ ერთგვარი გასაღებია. მსოფლიო ერთ მხრივ ძალიან სუსტი, მეორეს მხრივ ძლიერია.
რა თქმა უნდა მიკროსკოპიულ არსებების გამო კიდევ ბევრ რამეს ვერ ვხედავთ. მაგალითად ფიფქებს, ულტრაიისფერი ოქროს დალღები, იქს რაი სხივები.
  გარშემო არსებობს ბევრი სასწაული რომელიც, ჩვენი ხედვის ძალის გარეთაა და ამიტომაც ვერ ვიგებთ იმას.
დღეს ტექნოლოგიური საშუალებები და გრძნობებით შექმნილი ნიმუშები დღემდე დახურულ საიდუმლო გარებს ხსნის.
კონკრეტული ნაწარმოებების ყველასთვის ერთი და იგივეა. მხატვარი რეალურ ობიექტებს გადაწერს ტაბლოში. აბსტრაქტულ ნაწარმოებებში კი, სუბიექტურ გრძნობებს, სულიერ მდგომარეობას, ემოციებს, პირველ ადამიანურ მოვლენებს, წარსულიდან შერჩენილ შიშს, სიხარულს, მწუხარებას, კომპოზიციის სახით გადაწერს ტაბლოში. აბსტრაქტულ ნაწარმოებებში დიდი და პატარა ორგანიზმები, აჩვენებს, რომ ერთი დიდი სამყარო არსებობს.
მოკლედ, აბსტრაქტულ ნახატში ფორმები ხაზებისა და ფერების, მიკროსკოპიული არსებების რომელთა ნახვა ადამიანის თვალით შეუძლებელია, პლანეტებისა და ბუნებაში არსებული საგნების შემადგენელი ელემენტების დაშლილი ფორმების გამოსახულებაა. ხელოვნების აბსტრაქტული ნიმუშები კონკრეტულ აკადემიურ ნაწარმოებებთან განსხვავებით უფრო დასაფიქრებელი და შემოქმედობითია.

Die Welt der Farben und Formen, Berlin (Germany) 

Konkret və mücərrəd əsərlər

 

   Yer, Ay, Günəş və başqa var olan planetlər qurulmuş olan kainatın bir parçasıdır. Təbiət və bütün canlılar isə, dünyanın bir parçasıdır və hər planetin öz parçaları vardır. İncəsənət əsərləri kainatdan gələn varlığın sənətçi tərəfindən  təkrarlanmasıdır. Konkret və mücərrəd əsərlərin ikisi də kainata  aitdir və hər sənətçi öz xarakterinə uyğun izah edər. Konkret əsərlər cismani, mücərrəd əsərlər isə ruhsal yaradıcılıq nümunələridir. Dünyada  bütün yeni kəşflərin hamısı təbiətdən alınmışdır. Konkret əsərlər hərkəs üçün eynidir, mücərrəd əsərlər isə hər sənətçinin ruhsal durumunu əks etdirir. Bəzi sənətçilər obyekti olduğu kimi təsvir etməyə çalışarkən, digərləri obyektə ruhunu qatmağa çalışır. Bəziləri isə tamamən ruhsal duyğularını  mücərrəd rəsmlərə bağlar. Yaradılan kainat – bütün planetlər, təbiət, sənət, yeni texnologiyalar, yeni kəşflər, hamısı elmə və bizə məlum olmayan kainatdakı gücə dayanır. Bizim etdiklərmizin hamısı o gücdən gəlib ona gedər. Məsələn, balı arı, südü inək yaradır, arını və inəyi bir başqası yaratmışdır, yəni balı, südü və s. canlıları yaradan yaratmışdır və beləliklə də onların hamısı yaradana aitdir. Sənətkarların da yaratdığı əsərlər sənətkara deyil əsil yaradıcıya aitdir. Sənətçi burada vasitə olaraq fırça rolunu oynayır. İki cür təsvir vardır: konkret dediyimiz sənət əsərləri, təbiətdə gördüyümüz  konkret obyektlərin obyektiv təsviri və təbiətdə bulunan və görə bilmədiklərimiz, sadəcə hiss etdiklərimizin mücərrəd təsviri.
                                                                                                                                                                       Planetdə,təbiətdə var olan, insan tarixindən bu yana ruhsal yaddaşlarımıza depolanmış hisslər, ilk insan olayları, keçmişdə qalmış, qorxular, sevinclər, üzüntülər, yaşadığı sıxıntılar və s. hisslərini sənətçi tərəfindən öz ruhunun incəliklərinə enib konentrə olarak içindəki bütün mənbəni, məlum olmayan formaları senzurasız şəkildə tabloya kompozisiya şəklində axtarmağa çalışır. Bu hisslər bütün insalarda var olmaqdadır. Ruhmuza, şüuraltına  dolmuş bu hissləri dışarı atmaq üçün bəziləri rəsm yolu ilə, bəziləri musiqi yolu ilə, bəziləri də döyüş yolu ilə və s. yollarla çıxarmaqdadır.

Azər Musaoğlu

      Qarayazının dəyərli və başarılı  şairi, rəssamı, aktyoru, jurnalisti, insanı düşündürən  çox maraqlı əsərlərin müəllifi  Azər Musaoğlu 1986-cı ildə Qardabanidə anadan olub.

   

     Onu fərqli eden və incəsənəti sevənlərin diqqətini çəkən səbəblər yaratdığı canlı bir ritmə sahib olan bir tərzin olmasıdır. Rəsmlərini incələdiyimiz zaman, təsvir etdiyi əsərlərdə havanın çirikliyinə aid səhnələr, rənglər və formalar sizi rəsmlərin içərisində uzun bir yolculuğa sürükləyir. Rəsmlərə diqqət yetirdikdə, içindəki dərin anlamı çözməyə çalışırsınız.

   Çox dərin məna daşıyan əsər günmüzdə oksigen çatışmamazlığından əziyyət çəkən canlıların, hətta qaz maskasından istifadə etməyə qədər gəlib çıxmasından təsirlənən sənətçi özünəməxsus yaradıcılığı ilə insanlara çatdırmaq istədiyi düşüncələrini arxa fondakı qara siluetdə havanı kirlədən və zəhərləyən fabriklərin qara dumanını, insan yaşamı üçün vacib olan ağacların azalmasını  bu tabloda açıq aydın göstərmişdir.

  Rəsmdəki kompozisiyanın önə çıxan əsas obrazları üçbucaq forması içərisində yerləşdirilmişdir. Rəssam ağacların insanlar üçün yetərsiz olduğunu və havasız qalmış iki insanın  həyatda qalmaları üçün qaz maskaları vasitəsi ilə bir-birlərinin nəfəslərindən istifadə etməsini təsvir etmişdir

  Rəsmin sağ, sol və mərkəzdəki ağacın budaqlarındakı baltanın  təsviri əslində bunu demək istəmişdir: "Balta ağac kəsməzdi, sapı ağac olmasaydı". Atalar sözündəki fəlsəfi deyimdən yola çıxaraq buradakı baltanın sapı ağac olmasaydı balta ağacları kəsə bilməzdi və insanlar da olmasaydı dünyadakı oksigen azalmazdı mənasını daşıyır.

Rizvan İsmail

                                                                
 

   Dini hədisləri, hadisələri və Borçalıda yerləşən Qarapapaqların yaşam fəlsəfəsini, yaşam tərzini, ruhunu və adət-ənənəsini, öz dəsti xətti ilə kətana köçürürən sənətçi, Rizvan İsmail 1969-cu il oktyabırın 24-də, Gürcüstanın Bolnisi rayonu, Zolgüvəc kəndində anadan olub. Borçalı ruhundan qidalanan sənətçi, rəssamlıq məktəbi və  ilahiyyat təhsili aldıqdan sonra, Numerolji sənət janrını yaratmışdır.

                                                            "Az danışan çox qazanar"

      Dini fəlsəfəyə dayanan sənət əsərində,ön plana çıxan ,iki dodaq biri susqun, o birisi isə hərəkətdə olan və iki qulaq  görməkdəyik  Arxa fondakı sonsuzu andıran uzaqlıq və milli xalçaçılıq motivlərindən olan naxışların,  dini hədislərlə sintezinin birləşməsindən yaranan əsərin adı "Az danışan çox qazanar"olaraq adlandırılmışdır.

      Rəsmin mərkəzində, yerləşdirmiş biri susqun və o birisi, fəaliyyət şəklində olan iki dodağın, ilk baxışda sadə dodaq formasının olmasının, əksinə, çox dərin bir fəlsəfi məna daşımaqdadır.

     Rəsmdəki iki qulaq və aşağıdakı fəaliyətdə olan dodağın hərəkəti danışan  adamın, simvolik görnüşü təsvir  edilmişdir. ikinci dodağın tək  və yuxarda səmada olması, az danışmanın çox qiymətli olduğunun göstərcisidi.

Dirəniş

                                                                      
   

   Ümumi mənası ilə təbiətdə var olan gərçək obyektlərin təsviri yerinə, formalar və rənglərin təmsili olan və ya sənətcinin subyektiv hissləri ilə yaradılan əsərə  mücərrəd deyilir, bəzən Nonfigurativ sənət adı ilə də, dəyişməli istifadə olunur.
    Təbiətdə hər kəsə məlum olan görüntülərə bağlı olmayan, bu incəsənət axımı, XX əsrin, rəsm və heykəl anlayışında yeni bir, dünya görüşüdür. Yaradıcı, mücərrəd adladırdığımız sənət əsərində, bizə məlum olan əşya, təbiət və canlıların görnüşlərindən faydalanmayı rədd edib, rəsmdə rəng və xəttləri düzənləyərək, bununla həyacan verici kompozisyalara çatmağı məqsədlər. Mücərrəd, bəzəmə sənətlərindən fərqli olaraq, dekorativ sənət adı altında incələnmir, bunun nədəni, mücərrəd sənət əsəri, sənətcinin sadəcə əsərin özünə yoğunlaşması ilə ortaya çıxmasıdır.

"Dirəniş"

(kətan, yağlı boya) 150X150 

    Sürətli şəkildə tətbiq olunan xəttlər və formalar, boya ilə meydana gətrilmiş tablonun üst bölmündə, daha planlı və ənənəvi yollarla yaradılmış. Burada kətan boyunca bir formadan diyərinə keçərək, fəriqli xəttlərlə və fəriqli bucaqlarda obrazlar işlədilməkdədi. Rəsmdə böyük bir qismi, hörümcəyin torunu örməsi kimi, burada da titizliklə örülmüş, çox mərhələli və sıx toxumalı, iç-içə keçmiş xəttlər, formalar və rənglər işlədilməkdədir.

     Rəsmin aşağı sol tərəfində, mərkəzə yaxın olan, qarmaşıqlığın içində yer alan "Quş" obrazı, rəsmdəki dirənişi təmsil edir.

            Rəsmin üst sağ tərəfində olan  "qanadlar" obrazı rəsmin aşağı bölmündə yerləşən "quş"obrazının davamı olaraq və eyni zamanda rəsmin tarazılığını tamamlayır. 

Rəsmin bu hissəsində olan, perespektiv ənənəvi tərzdə işlədilməsi ümumiyyətlə ətrafında tək üfüq nöqtəsi olan, bir məkan ortaya çıxarır, ancaq burada perespektiv ənənə xaricində, bir ölçüdə işlədilmişdir. Rəsmin aşağı bölməsində görünən, bu boşluq, rəsmin başqa bir yerində təkrar etməz, Kompozisyanın bütünündəki ziddlik, xəttlər və qarmaşıqlığın içində, bu səhnə, sadəcə tək bir layı təmsil ettiyi mənasını daşıyır.

   Rəsimdə, mücərrəd formalar, xəttlər və heyvan fiqurları, daxili enerji formaları ilə, üst-üstə gələrək, bir-birilərini tamamlayırlar. Burada rəsmin tarazılığını və daxili gərginliyini pozmadan "tək xəttin belə çıxarılması, əlavə edilməsi mümkün olmayan" bir üslub gəlişdirilmişdir. Mücərrəd rəsmlər daxili enerjiyi və bilinç altı düşüncə və hissləri, kətana köçürməyə yardımcı olur və eyni zamanda, canlıların daxili enerjilərini, həyat və ya yox edici, qüvvə arasında tam bir tarazılıq olduğunu göstərir.